Finanse 50 plus

Jak dziedziczymy spadki w Polsce?

Artykuł został opublikowany 05 listopada 2024

Procesy o spadek, niezależnie od tego, czy dotyczą znanych postaci, jak choćby ostatnio
Tomasza Komendy, czy mniej medialnych osób, wzbudzają wiele emocji. Walka toczy się
bowiem o konkretny majątek pozostawiony po zmarłym.
Często w grę wchodzą jednak nie tylko wartości materialne, ale i sentymentalne,
co dodatkowo potęguje napięcie pomiędzy spadkobiercami.

Sprawy spadkowe bywają szczególnie trudne, gdy pomiędzy spadkobiercami występują
konflikty rodzinne. Polacy mają stosunkowo niewielką świadomość, jak w praktyce wygląda
dziedziczenie i jak przygotować się do przekazania majątku swoim spadkobiercom.
Dziedziczenie majątku po zmarłym to coś, co prędzej czy później dotyczy niemal każdej
rodziny. Spadkobranie może wydawać się skomplikowane, ale zrozumienie podstawowych
zasad prawa spadkowego pomoże sprawnie przejść przez ten proces. Warto zatem wyjaśnić
podstawowe kwestie.

Jak dziedziczymy spadek, czyli na czym polega dziedziczenie ustawowe i testamentowe?

W Polsce dziedziczenie odbywa się na dwa sposoby: na podstawie testamentu lub zgodnie z
zasadami dziedziczenia ustawowego. W pierwszym przypadku zmarły, zwany spadkodawcą,
sporządza testament, w którym wskazuje, komu chce przekazać swój majątek. Może to być
dowolna osoba, nawet ktoś spoza rodziny. Testament może być spisany odręcznie, w formie
aktu notarialnego lub, w wyjątkowych sytuacjach, ustnie w obecności świadków.

Dziedziczenie ustawowe ma miejsce wtedy, gdy zmarły nie pozostawił testamentu lub
dokument ten okazał się nieważny. Wówczas majątek przejmują osoby najbliższe, zgodnie z
określoną kolejnością wynikającą z Kodeksu cywilnego. W przypadku dziedziczenia
ustawowego pierwszeństwo mają małżonek oraz dzieci zmarłego. Majątek dzieli się między
nich po równo, przy czym małżonek nie może otrzymać mniej niż 1/4 całego spadku. Jeśli
jedno z dzieci nie żyje, jego część dziedziczą jego dzieci, czyli wnuki spadkodawcy. W
sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił dzieci ani małżonka, spadek przypada rodzicom
oraz rodzeństwu. Ostatnią grupą są dalsi krewni, w tym dziadkowie lub ich zstępni. Jeśli
brakuje żyjących spadkobierców, majątek przechodzi na własność Skarbu Państwa.

Jak nabyć spadek?

Aby formalnie przejąć spadek, należy przeprowadzić postępowanie spadkowe, które może
odbyć się w sądzie lub u notariusza. Sąd, po rozpatrzeniu wniosku o stwierdzenie nabycia
spadku, wydaje odpowiednie orzeczenie, które potwierdza prawa spadkobierców do majątku
zmarłego. Alternatywnie, można udać się do notariusza, który sporządzi akt poświadczenia
dziedziczenia – szybszy sposób na potwierdzenie dziedziczenia, jednak wymagający zgody
wszystkich spadkobierców.

Czy można nie przyjąć spadku?

Nie zawsze dziedziczenie to tylko same korzyści – mogą się z nim wiązać również długi.
Dlatego też spadkobiercy mają możliwość przyjęcia lub odrzucenia spadku. Można go
przyjąć wprost, przyjmując całość majątku wraz z ewentualnymi długami, przyjąć z
dobrodziejstwem inwentarza, co ogranicza odpowiedzialność za długi do wartości majątku.
Dzięki temu nie musimy spłacać długów z własnych środków, jeśli wartość majątku nie
wystarczy na pokrycie zobowiązań. Możliwą opcją jest także całkowite odrzucenie – czyli
zrzeczenie się zarówno aktywów, jak i długów. Na podjęcie tej decyzji mamy 6 miesięcy od
momentu dowiedzenia się o spadku.

Czym jest zachowek?

Jednym z istotnych pojęć związanych z dziedziczeniem jest zachowek. Przysługuje on
najbliższym członkom rodziny, takim jak dzieci, małżonek i rodzice zmarłego, nawet jeśli
zostali pominięci w testamencie. Wysokość zachowku wynosi połowę wartości udziału, który
przypadałby w dziedziczeniu ustawowym, a w przypadku osób małoletnich lub niezdolnych
do pracy – 2/3 tej wartości.

Czy od spadku płacimy podatek?

W Polsce dziedziczenie podlega podatkowi od spadków, ale najbliższa rodzina jest zwolniona
z tego obowiązku. Oznacza to, że małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie oraz
rodzeństwo są zwolnieni z podatku, ale muszą zgłosić nabycie spadku w urzędzie skarbowym
w ciągu 6 miesięcy od zakończenia postępowania spadkowego. Dalsi krewni i osoby spoza
rodziny mogą być objęci podatkiem, którego wysokość zależy od wartości spadku i stopnia
pokrewieństwa.

Czy po przyjęciu spadku musimy dopełnić jeszcze jakichś formalności?

Musimy pamiętać, że jeżeli odziedziczyliśmy nieruchomość, która posiadała założoną księgę
wieczystą musimy złożyć do sądu wieczystoksięgowego wniosek o ujawnienie nowych
właścicieli. Nie stanie się to samoistnie przez sam fakt przyjęcia spadku. Co do zasady mamy
na to tylko 14 dni od przyjęcia spadku. Warto zaznaczyć, że ten fakt musimy osobno zgłosić
do gminy lub miasta na potrzeby ustalenia podatku od nieruchomości (tzw. formularz IN-1).
Niedokonanie tej formalności może skończyć się nawet odpowiedzialnością karną, jako że
uchylamy się tym samym od zapłaty należności publicznoprawnych. Jeśli odziedziczyliśmy
lokal dobrze jest też skontaktować się ze wspólnotą lub spółdzielnią, która przekaże nam dane
do płatności czynszu oraz ustali jego wysokość w zależności od ilości osób tam
zamieszkujących. Analogicznie, jeśli odziedziczyliśmy samochód, powinniśmy go
przerejestrować niezwłocznie w odpowiednim wydziale komunikacji.

Podsumowanie.

Spadkobranie w Polsce to proces, który wymaga znajomości przepisów i czasami fachowej
pomocy. Każdy, kto jest spadkobiercą, powinien wiedzieć, jakie ma prawa i obowiązki, aby
świadomie podjąć decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

adw. Karolina Pilawska
Pilawska Zorski Adwokaci

Zdjęcie: ''Odczytanie testamentu'', obraz Davida Wilkiego, 1820 r. źródło: Wikipedia

Dołącz do dyskusji - napisz komentarz

Prosimy o zachowanie kultury wypowiedzi.
Obraźliwe komentarze są blokowane wraz z ich autorami.

Artykuł nie posiada jeszcze żadnych komentarzy.

Dodaj pierwszy komentarz i bądź motorem nowej dyskusji. Zachęcamy do tego.
  • Polityka i ceny złota.

    Polityka i ceny złota.

    Ceny złota od zawsze były wrażliwe na zmiany polityczne i gospodarcze, a szczególnie w perspektywie największej gospodarki świata, Stanów Zjednoczonych. 

  • Kupujesz teraz, a płacisz później?

    Kupujesz teraz, a płacisz później?

    Zakupy online stały się integralną częścią codziennych nawyków wielu Polaków. Wraz zrozwojem e-commerce rośnie także popularność płatności odroczonych, które oferująklientom większą…

  • Gdzie najłatwiej prowadzić biznes?

    Gdzie najłatwiej prowadzić biznes?

    Eksperci z Preply zaprezentowali listę najprzyjaźniejszych miejsc na świecie do prowadzeniabiznesu. Oprócz przejrzystego systemu podatkowego, wysokiego poziomu digitalizacji orazbraku…

  • Znajomość kultur w biznesie

    Znajomość kultur w biznesie

    Prowadzisz negocjacje z obcokrajowcami? Naukowcy wiedzą, jak robić to skutecznie

  • Gdzie lokować oszczędności?

    Gdzie lokować oszczędności?

    APARTAMENT NA MAZURACH CZY MIESZKANIE W DUŻYM MIEŚCIE?

  • Menopauza to problem społeczny

    Menopauza to problem społeczny

    Anna Niewiarowska jest rzeczniczką kobiet w menopauzie. Nie tylko zajmuje sięprzeprowadzaniem kobiet przez ten ważny etap zmiany, pomagając im odzyskać równowagęhormonalną i radość życia,…

  • Jakie są współczesne śluby?

    Jakie są współczesne śluby?

    Dla ponad połowy respondentów ślub jest potwierdzeniem miłości i kolejnym ważnymkrokiem. Prawie połowa ankietowanych wskazała, że najczęściej wybierany jest ślubkonkordatowy.…

  • Wywiad - dr Jin Peh

    Wywiad - dr Jin Peh

     

  • Jesienny apetyt na słodkie

    Jesienny apetyt na słodkie

    Jesień to czas, kiedy wiele osób zauważa wzrost apetytu na słodkie przekąski. Chłodniejszedni, krótsze wieczory i zmiana nastroju wpływają na nasze ciało i umysł, często sprawiając,że…

  • Dlaczego warto jeść orzechy jesienią?

    Dlaczego warto jeść orzechy jesienią?

    Orzechy, nasiona i pestki to najbardziej skoncentrowana żywność jaką wytworzyła natura. Są źródłem roślinnych dobrych kwasów tłuszczowych, mają dużo błonnika pokarmowego i wysokiej…

  • Relacje społeczne jesienią

    Relacje społeczne jesienią

    Jesienne miesiące to okres, w którym zmieniająca się aura oraz krótsze dni mogą wpływać nanasz nastrój i samopoczucie. Dla wielu osób to właśnie bliskość i wsparcie najbliższych…

Ja Kobieta